Giày cao gót và STEMM: Hành trình của nữ trưởng khoa RMIT Việt Nam

Trong lĩnh vực STEMM với nam giới chiếm đa số, Giáo sư Iwona Miliszewska là người thay đổi cuộc chơi. Với tư cách Trưởng khoa Khoa học, Kỹ thuật và Công nghệ tại RMIT Việt Nam, cô lãnh đạo một cách xuất sắc và thúc đẩy tiến bộ của nữ giới qua các sáng kiến táo bạo, cũng như hành trình đầy cảm hứng từ một thị trấn nhỏ ở Ba Lan đến vai trò một lãnh đạo toàn cầu.

Hành trình của Giáo sư Miliszewska trong lĩnh vực STEMM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học và Y khoa) bắt đầu từ một thị trấn nhỏ ở Ba Lan, nơi năng khiếu Toán học đã đưa cô đến với một quyết định quan trọng: học tin học tại Đại học Công nghệ Dresden tại Đức. Lựa chọn này, kết hợp giữa sở thích học hành với cơ hội trau chuốt tiếng Đức mà cô vốn đã thông thạo, là bước ngoặt lớn thay đổi cuộc đời cô.

“Đây là một quyết định hoàn hảo. Tôi hài lòng với cả việc học lẫn sự nghiệp sau khi hoàn tất chương trình học”, Giáo sư ngẫm lại.

Sự nghiệp của Giáo sư Miliszewska là sự tổng hòa giữa kinh nghiệm làm việc trong và ngoài lĩnh vực học thuật, cho cô những hiểu biết sâu sắc độc đáo về thách thức cũng như cơ hội mà phụ nữ đối mặt trong lĩnh vực STEMM.

Hành trình sự nghiệp của cô được lưu dấu bằng hàng loạt vai trò lãnh đạo tại các học viện danh giá, bao gồm các vị trí trưởng khoa tại Đại học Canberra và Đại học Victoria ở Melbourne, và gần đây nhất là Phó trưởng khoa phụ trách Mạng lưới toàn cầu của Khoa Kỹ thuật và Công nghệ thông tin tại Đại học Công nghệ Sydney. Với 15 năm làm việc ở các môi trường xuyên quốc gia tại Hồng Kông và Malaysia, Giáo sư Miliszewska mang đến tầm nhìn toàn cầu cho vai trò hiện tại của cô tại RMIT Việt Nam.

Sự ủng hộ của cô dành cho Công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) đã vượt xa khỏi khuôn viên trường học, thể hiện qua các vai trò mà cô từng đảm đương gồm Chủ tịch Hội đồng Trưởng khoa CNTT Australia và Giám đốc Hội đồng giáo dục ICT của Hiệp hội máy tính Australia. Ảnh hưởng của cô trong việc định hình tương lai của giáo dục kỹ thuật số tiếp tục thể hiện qua tư cách thành viên Ban Cố vấn khoa học của Trung tâm Tương lai kỹ thuật số Einstein tại Berlin, Đức.

Trao quyền cho thế hệ tương lai

Dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết của bản thân về những thách thức mà phụ nữ phải đối mặt trong lĩnh vực STEMM, gần đây Giáo sư Miliszewska đã khởi động sáng kiến Vòng tròn kết nối phụ nữ trong lĩnh vực STEMM (Women in STEMM Circle - WiSC) tại RMIT Việt Nam. Tại một khoa mà nữ giới chỉ chiếm 19% đội ngũ giảng viên và nghiên cứu viên, WiSC đóng vai trò mạng lưới hỗ trợ quan trọng cho các học giả và nghiên cứu sinh nữ. Sáng kiến xuất phát từ mong muốn của Giáo sư Miliszewska mở ra con đường dễ dàng hơn dành cho phụ nữ hiện đang học tập và làm việc trong lĩnh vực STEMM.

“Cộng đồng gắn kết này cung cấp hướng dẫn và hỗ trợ, giúp tránh những lỗi thường gặp, thúc đẩy hợp tác và đem đến cơ hội phát triển”, Giáo sư nhấn mạnh vào tầm quan trọng của việc giúp đỡ các nhà khoa học nữ như cách cô từng được giúp đỡ trên hành trình xây dựng sự nghiệp, đồng thời cung cấp thêm những cơ hội mà cô từng mong rằng mình đã có thể tiếp cận được.

Tác động của WiSC, dẫu chỉ mới qua bốn tháng, đã có thể thấy được qua thành quả của 17 thành viên. Trong đó, một thành viên được bổ nhiệm làm Trưởng nhóm nghiên cứu Y tế và Sức khỏe cộng đồng của khoa, một thành viên khác được vinh danh là “Ngôi sao truyền thông” nhờ tích cực tham gia chia sẻ các thông tin khoa học và hai thành viên khác thắng giải cao trong cuộc thi “Thuật kể chuyện cho những nghiên cứu tạo tác động”. Những thành công bước đầu cho thấy sức mạnh của hỗ trợ đúng mục tiêu và xây dựng cộng đồng với việc thúc đẩy sự nghiệp của phụ nữ trong lĩnh vực STEMM.

Sáng kiến đem đến hệ thống hỗ trợ toàn diện, bao gồm các buổi gặp thân mật thường xuyên, các chương trình phát triển chuyên môn và hội thảo nghiên cứu. Thành viên chia sẻ thông tin về các cơ hội như học bổng nghiên cứu thỉnh giảng cho nghiên cứu sinh Tiến sĩ và cùng nhau cổ vũ thành tích đạt được, từ việc vượt qua các mốc trên hành trình làm luận án Tiến sĩ đến việc nhận bằng khen của khoa/trường. Môi trường hỗ trợ này giúp tạo ra cảm giác thân thuộc và tiếp thêm sức mạnh cho phụ nữ trong một lĩnh vực mà họ thường cảm thấy bị cô lập.

Thách thức định kiến và định hình tương lai

Giáo sư Miliszewska được biết đến là người thách thức các định kiến với phong cách và trí tuệ. Tại một hội thảo cho Phụ nữ trong lĩnh vực STEMM ở Malaysia, cô đã mở đầu bài phát biểu đáng nhớ bằng cách chỉ vào phục sức của mình với đôi giày cao gót cầu kỳ và móng tay sơn đỏ đầy nữ tính, và hỏi khán giả câu hỏi đầy khiêu khích: “Nhìn tôi có giống một kỹ sư không?”. Tiếng “không” vang dội từ gần ba trăm khán giả cũng là các nhà nghiên cứu nữ đã khởi phát cuộc thảo luận sôi nổi kéo dài ba ngày về định kiến giới trong lĩnh vực STEMM. Qua minh họa đơn giản nhưng hết sức mạnh mẽ này, cô đã thách thức quan điểm rằng là nhà khoa học hay kỹ sư nữ thì phải hy sinh sự nữ tính của mình.

Hướng tiếp cận của Giáo sư để giải quyết định kiến giới vừa thực tế vừa mang tính chiến lược. Cô nhấn mạnh rằng thách thức mà phụ nữ trong lĩnh vực STEMM gặp phải không chỉ là “vấn đề của phụ nữ” mà là vấn đề của toàn thể xã hội và thể chế, đòi hỏi sự hợp tác từ tất cả các bên liên quan. Dưới sự lãnh đạo của cô, khoa đảm bảo có sự hiện diện của phụ nữ ở các hội đồng, nhóm làm việc, hội đồng học thuật và các đoàn đại biểu quốc tế. Đồng nghiệp nam tích cực tham gia với tư cách cố vấn cho nữ học giả và nghiên cứu sinh nữ, tạo ra môi trường bao hàm và hỗ trợ hơn.

Hướng tới tương lai, tầm nhìn của Giáo sư Milisweska cho WiSC đầy tham vọng và sâu rộng. Các kế hoạch đang được triển khai là mở rộng chương trình thành viên của vòng tròn hỗ trợ đến sinh viên nữ đang theo học các chương trình đại học, cân nhắc cẩn trọng tính thực tiễn của việc mở rộng như vậy. Sáng kiến đã bắt đầu tiếp cận với các nhóm tương tự và các nhà nghiên cứu nữ tại các trường đại học và viện nghiên cứu lân cận khác, xây dựng mạng lưới hỗ trợ và hợp tác rộng lớn hơn.

Ngoài những thành tựu nghề nghiệp, Giáo sư Miliszewska là hiện thân của việc cân bằng giữa thành công trong sự nghiệp và sở thích cá nhân mà nhiều phụ nữ đầy hoài bão trong lĩnh vực STEMM đang hướng tới. Là một người đam mê du lịch và trượt tuyết đổ dốc, cô còn yêu thích loại hình nghệ thuật sân khấu, opera và các câu chuyện trinh thám gay cấn. Việc cô tự nhận mình là người say đắm giày cao gót da lộn là một lời nhắc nhở đầy tinh tế rằng việc duy trì sự nữ tính và thành công rực rỡ trong lĩnh vực khoa học không loại trừ lẫn nhau.

Phong cách lãnh đạo của Giáo sư Miliszewska được thể hiện qua triết lý được một trong những cố vấn của cô truyền đạt lại, người thường trích dẫn câu nói của Thomas Paine: “Trở ngại càng lớn, thắng lợi càng vinh quang”. Tâm thế này đã giúp cô vượt qua những trở ngại chưa hẳn là quá lớn trong công việc, song đôi khi khiến cô cảm thấy cần phải nỗ lực hơn đồng nghiệp nam để chứng tỏ giá trị của mình.

Qua những gì đang thực hiện tại RMIT Việt Nam cũng như sáng kiến WiSC, Giáo sư Miliszewska tiếp tục chứng minh rằng tương lai của lĩnh vực STEMM là nơi sự đa dạng sẽ thúc đẩy đổi mới và phụ nữ có thể thể hiện hết năng lực trí tuệ và bản sắc cá nhân. Nỗ lực của cô đang giúp tạo ra một thế giới nơi thế hệ phụ nữ tương lai trong lĩnh vực STEMM sẽ tìm thấy được nhiều cánh cửa rộng mở hơn, các mạng lưới hỗ trợ mạnh mẽ hơn và ít rào cản phải vượt qua hơn trên hành trình chinh phục ước mơ.

Bài: Hoàng Hà

Hình đầu trang: melita – stock.adobe.com